Beleving

In tijden van crisis moet je je toch minstens dagelijks afvragen wat er eigenlijk met je gebeurt. Ik bedoel dat er in de wereld veel gebeurt, dat is duidelijk, maar je wilt daar toch ook graag een verhouding toe vinden. Daarom moet je op de veranderingen letten die er met je belevingen gebeuren: Waar was ik gisteren in mijn beleving en waar ben ik nu? Die vraag stel je niet omdat het zo belangrijk is dat jij dit of dat voelt, beleeft, weet, omdat het jouw oordeel is, mijn oordeel enzovoort, maar omdat bij een rustige aanschouwing van de eigen innerlijke toestand de meeste kans bestaat dat een raadsel waarin je je bevindt, wordt opgelost. Als het goed is vindt ieder mens dezelfde oplossing, zij het individueel gekleurd.

Informatie komt er genoeg, maar wat betekent al die informatie nu toch allemaal precies? Vorige week heb ik de vraag naar de eerste vraag gesteld en uiteraard heb ik mij die vraag ook zelf gesteld. Het is opvallend dat in de media de ernst van deze pandemie niet ter discussie gesteld wordt. Het is een ernstige pandemie, daarover bestaat geen discussie. Hij of zij die dat wel doet, krijgt op zijn gunstigst te maken met heftige afkeuring — maar het kan ook verder gaan en in elk geval komt het niet als een te overwegen mening in de kranten. Het is een merkwaardig verschijnsel dat je je blijkbaar niet mag afvragen: Wordt er niet overdreven omgegaan met deze virusziekte? De dagelijkse aantallen doden worden onbeproefd op hun verhouding tot andere sterftecijfers doorgegeven en we worden murw van alle doden. Je ziet wel een paar zogenaamde prominente figuren die de ernst van deze pandemie niet willen zien of die wel willen zien, maar de consequenties niet willen trekken (dat is iets anders dan de vraag stellen) en dat zijn over het algemeen niet de mensen met wie je je graag zou identificeren.

We krijgen dagelijks YouTube filmpjes, krantenberichten, tijdschriftartikelen, radio-interviews toegestuurd en daartussen is er soms ook een bericht dat zo op je werkt dat je denkt: Dat zou wel eens waar kunnen zijn! Bijvoorbeeld het interview met Knut Wittkowski, maar ook het interview met Michaela Glöckler. Beiden wijzen erop dat voor de bestrijding van een virus dat aanleiding geeft tot ademhalingsproblemen door pneumonie het van belang is dat er een zo snel en groot mogelijke immuniteit door het gehele volk heen tot stand komt. De beste bescherming van de populatie van oudere mensen komt tot stand wanneer de overige populatie immuun geworden is. In die zin zou een ‘flattening of the curve’ een nogal onhandige maatregel zijn — waarbij je je dan vervolgens kunt afvragen uit welke bron deze impuls voortkomt.

Maar nu zitten we eenmaal met ‘confinement, social distancing en lockdown’. Het zijn woorden waaraan we gewend raken. In Nederland wordt de politiek zo gevoerd dat er gezegd wordt: We kunnen wel geleidelijk aan de maatregelen loslaten, maar dan moet er een app komen die ervoor zorgt dat we de goede effecten van de lockdown met behulp van gegevens per mens toch in stand houden.

Wanneer je zo van dag tot dag naar je belevingen kijkt, dan merk je dat de mens een wezen is dat zich toch heel goed kan aanpassen en dat je langzamerhand in een andere belevingswereld wordt gebracht, die nu nog acuut is — als je de termen van ziekte wilt hanteren — maar die op het punt staat chronisch te worden, waardoor er een samenleving zou ontstaan die letterlijk onnatuurlijk is.

Ik wil niet zeggen dat dat de bedoeling van het geheel is, want dat zou de geur van een complottheorie verspreiden en dat is iets voor paranoïde personen.

Ik zeg dit met ironie, omdat ook binnen de antroposofische kringen een schrik voor complottheorieën heerst, terwijl de grootste complottheoreticus onze geliefde leraar op het spirituele gebied Rudolf Steiner is. Men zou dat deel graag uit zijn werk willen knippen, maar beter is om er kennis van te nemen en te beleven hoe op een volkomen rationele, rustige beschouwende wijzen feiten worden blootgelegd, waaruit naar voren komt dat er wel degelijk een regie is op deze wereld, die achter de schermen wordt gevoerd en die niet van God zelf komt.

Dat wil dan nog lang niet zeggen dat je elke gebeurtenis van wereldformaat achterdochtig moet onderzoeken op daar achter liggende beweegredenen van onzichtbare figuren. Op die wijze heeft Rudolf Steiner nooit naar de wereldgebeurtenissen gekeken. Het woord complottheorie is overigens ongepast, want het gaat niet over een complot en een theorie is het al helemaal niet. Het gaat over bepaalde bewegingen die in de mensheidsontwikkeling worden ingebracht. Wanneer Rudolf Steiner dat beschrijft, is dat niet bepaald een theorie, maar is het een aanschouwing van de werkelijkheid. Gewapend met die lessen mogen wij natuurlijk heus wel kritisch kijken naar wat er in de wereld gebeurt. Ik doe dat het liefst zonder iets vast te leggen, en alles voor mogelijk te houden.

En nogmaals, wanneer je let op hoe je in de loop van de afgelopen weken veranderd bent, dan word je gewaar dat je gewend moet raken aan een samenleving die je tot nog toe alleen maar kende uit boeken zoals 1984 van George Orwell en Brave New World van Aldous Huxley, waarbij de nuances natuurlijk anders liggen.

Bij een virus-epidemie moet je er immers van uitgegaan dat de overheden het beste met de mensen voor hebben. Maar wat, als dat nou eens niet zo zou zijn? Of wat, als ze zelf niet goed genoeg kijken naar waar ze mee bezig zijn en in haast, uit angst, allerlei concessies doen die gevolgen hebben die je vervolgens maar weer moeilijk weg krijgt?

Voorzichtiger kon ik het niet zeggen. Ik heb tot nog toe geen oordeel over het geheel van gebeurtenissen. Ik kijk het aan, beschrijf het en zoals gezegd word ik gewaar wat er met de belevingswereld die een menselijke is van dag tot dag gebeurt. Wat er gebeurt, is in alle opzichten geen goede ontwikkeling. Ellendig stervende mensen is een ramp, maar Big Brother in je iPhone is dat ook. En het moest toch voor iedereen duidelijk zijn dat de epidemie afneemt en dat de noodzaak van een dergelijke controle via een app helemaal niet verdedigd kan worden. Men zegt eenvoudig dat het moet. Maar hiertegen komt wel enige opstand.

Verbaasd ben ik over het loslaten van elke wetenschappelijke methode bij de behandeling van deze epidemie. Ooit was het een eis dat er, alvorens conclusies te trekken dat iets werkt, eerst twee behandelingsgroepen werden vervolgd, een met en een zonder de betreffende behandeling. Nu is het zo dat het teruggaan van de besmettingen zonder meer wordt toegeschreven aan de maatregelen van afstand op alle gebied. Dus zijn de maatregelen juist. Dat is een conclusie waar de beleving tegen rebelleert. Het kan immers ook aan het virus liggen dat het, zoals bij elke epidemie ‘gaat liggen’, zoals een storm altijd ook weer gaat liggen?